ﻣﻘﺪﻣﻪ
اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي رﺷﺪ و ﻛﻤﺎل روﺣﻲ و ﺟﺴﻤﻲ، ﺑﻪ فعالیت‌های ﺑﺪﻧﻲ ﻧﻴﺎز دارد. ﺷﻨﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ورزش‌های آﺑﻲ، ﻫﻤﻮاره از مهم‌ترین ﺗﻔﺮﻳﺤﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ موردتوجه و اﺳﺘﻘﺒﺎل اﻓﺮاد زﻳﺎدي در ﺟﻬﺎن قرارگرفته‌اند. ﻧﻘﺶ ﺷﻨﺎ به‌عنوان ورزﺷﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ در ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺑﺪن، ﻛﺎﻣﻼً شناخته‌شده اﺳﺖ.
ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرت ﻟﺤﺎظ ﻧﻤﻮدن اﺻﻮل ﻓﻨﻲ و ﻋﻠﻤﻲ در اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ و سازه‌های ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ، به‌کارگیری ﺻﺤﻴﺢ ﮔﻨﺪزداﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻧﻴﺰ اﻋﻤﺎل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ و ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﺮ ﻛﺎرﻛﺮد ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت و ﭘﺎﻳﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ می‌توان ﺷﺎﻫﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﺛﻤﺮات ﻣﺜﺒﺖ اﻳﻦ ورزش ﺑﻮد. ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﭘﺎﻛﻴﺰﮔﻲ آب اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﺷﻨﺎ، ﺷﺒﻴﻪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ آب آﺷﺎﻣﻴﺪﻧﻲ اﺳﺖ. آب اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﺸﺪه و ﮔﻨﺪزداﻳﻲ ﻧﺸﻮد، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز بیماری‌هایی ﻧﻈﻴﺮ عفونت‌های وﻳﺮوﺳﻲ و ﻗﺎرﭼﻲ، ﭘﻮﺳﺖ، عفونت‌های ﭼﺸﻢ، ﮔﻮش، ﮔﻠﻮ و ﺑﻴﻨﻲ، عفونت‌های ﺑﺨﺶ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺲ و عفونت‌های روده‌ای ﺷﻮد.
ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ ﻣﺤﻘﻘﺎً از روي آزمایش‌های ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي، ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ آب اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ می‌شود و آﻧﺎﻟﻴﺰ این‌گونه آب‌ها ﻧﻴﺰ بر اساس دستورالعمل‌های اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺘﺪ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ ﺗﻮﺳﻂ کارکنان آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺻﻮرت می‌گیرد. اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻮﻟﻮژي آب اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﺷﻨﺎ در ﺧﺼﻮص ﻛﻞ ﻛﻠﻴﻔﺮمﻫﺎي ﮔﺮﻣﺎدوﺳﺖ، ﻛﻤﺘﺮ از 1 در 100 میلی‌لیتر، ﻟﮋﻳﻮﻧﻼ ﻛﻤﺘﺮ از 1 در 100 میلی‌لیتر، باکتری‌های ﻫﺘﺮوﺗﺮوف ﻛﻤﺘﺮ از 200 در ﻫﺮ میلی‌لیتر، ﺳﻮدوﻣﻮﻧﺎس اﺋﺮوژﻳﻨﻮزوا ﻛﻤﺘﺮ از 1 در 100 میلی‌لیتر و اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس ﻛﻤﺘﺮ از 50 در 100 میلی‌لیتر است. ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﻟﺰاﻣﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ آب اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﺷﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ pH در ﮔﻨﺪزداﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﻠﺮ 7/2-7/8 و در ﮔﻨﺪزداﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ روش‌ها 7/2-8 و ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده ﺑﺮاﺑﺮ 1 ﺗﺎ 3 ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ است. قابل‌ذکر اﺳﺖ درصورتی‌که اﺳﺘﺨﺮ، ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و به‌خوبی ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد بهره‌برداری ﻗﺮار ﮔﻴﺮد (به‌عنوان‌مثال ﭼﺮﺧﺶ آب آﻫﺴﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ، ﺗﻮزﻳﻊ آب ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﺎر ﺷﻨﺎﮔﺮ ﺑﺎﻻ ﻧﺒﺎﺷﺪ)، ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده ﺑﻴﺶ از 1/2 میلی‌گرم در ﻟﻴﺘﺮ در ﻫﻴﭻ ﺟﺎي اﺳﺘﺨﺮ موردنیاز ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت اﻳﻦ اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ، به‌صورت اﺻﻮﻟﻲ اﻗﺪام ﻛﺮده و ﻣﻴﺰان ﮔﻨﺪزدا را اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺪاد. ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ (ﻛﻠﺮآﻣﻴﻦﻫﺎ) ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻧﺼﻒ ﻛﻠﺮ آزاد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ (ﻛﻠﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﻛﻢ و به‌صورت اﻳﺪهآل ﻛﻤﺘﺮ از 0/2 میلی‌گرم ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ). در ﺻﻮرت ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﻛﻠﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ، اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﻪ آﻣﻮﻧﻴﺎك ﻣﻮﺟﻮد در آب ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ می‌تواند ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﺑﺎر ﺷﻨﺎﮔﺮ، ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﻨﺎﮔﺮان، ﻣﻴﺰان رقیق‌سازی ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﻳﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ پایین‌تر از ﺣﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ. زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از 0/4 میلی‌گرم در ﻟﻴﺘﺮ و pH ﺑﻴﻦ 6/9-8/9 ﺑﺎﺷﺪ، ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ میکروارگانیسم‌ها در آب اﺳﺘﺨﺮ اﻓﺰاﻳﺶ می‌یابد، زﻳﺮا ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ pH آب اﺳﺘﺨﺮ، درﺻﺪ ﻛﻤﺘﺮي از ﻛﻠﺮ باقی‌مانده به‌صورت اﺳﻴﺪ ﻫﻴﭙﻮﻛﻠﺮوس درمی‌آید و ﻗﺪرت ﮔﻨﺪزداﻳﻲ ﻛﻠﺮ ﻛﺎﻫﺶ می‌یابد.
ﺳﻮدوﻣﻮﻧﺎس اﺋﺮوژﻳﻨﻮزوا در آب، سبزی‌ها و ﺧﺎك ﻳﺎﻓﺖ می‌شود. اﮔﺮﭼﻪ اصلی‌ترین ﻣﻨﺒﻊ ورود آن ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺮ و ﺟﻜﻮزي، ﺷﻨﺎﮔﺮان می‌باشند، اﻣﺎ ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف ﻧﻴﺰ می‌تواند ﻣﻨﺒﻊ ورودي آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺘﻔﺎده اﻣﺮوزي از اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﺷﻨﺎ و اﻫﻤﻴﺖ ﻛﻨﺘﺮل آب آن‌ها، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﻲ وﺿﻌﻴﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ 27 اﺳﺘﺨﺮ ﺷﻨﺎي ﻓﻌﺎل ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان اﻧﺠﺎم ﺷﺪ.
ﻣﻮاد و روش‌ها
در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ – ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ، 27 اﺳﺘﺨﺮ ﺷﻨﺎي ﻓﻌﺎل در ﻣﻨﺎﻃﻖ 12، 13، 14 و 15 ﺷﻬﺮداري ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ازنظر وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ آب موردبررسی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﺗﻌﺪاد 113 ﻧﻤﻮﻧﻪ آب از قسمت‌های ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﺷﻨﺎ ﺷﺎﻣﻞ: 30 ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻗﺴﻤﺖ کم‌عمق، 24 ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﻤﻖ، 24 ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﻴﻖ اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ، 22 ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺟﻜﻮزي ﻫﺎ و 13 ﻧﻤﻮﻧﻪ از حوضچه‌های آب ﺳﺮد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪ. ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم آزمایش‌های ﻻزم و اﻋﻼم ﻧﺘﺎﻳﺞ و در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﻣﺠﺪداً 13 ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﺳﺘﺨﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول داراي آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ آب ﺑﻮدﻧﺪ، ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪ.
به‌منظور ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ، نمونه‌ها در بطری‌های دهانه‌گشاد و ﺑﺎ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ 150-200 سی‌سی ﺑﺮاي آزمایش‌های HPC از ﺟﻨﺲ شیشه‌ای Approx ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺗﻮﻛﻼو (class 4) اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺷﺪه و ﺣﺎوي 3-5 ﻗﻄﺮه ﺗﻴﻮﺳﻮﻟﻔﺎت ﺳﺪﻳﻢ %3 (به‌منظور خنثی‌سازی ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده) ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪ. نمونه‌ها ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﻨﺎﮔﺮان در اﺳﺘﺨﺮ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺷﺮاﻳﻂ واﻗﻌﻲ و ﺑﺤﺮاﻧﻲ را ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ و ﻣﺤﺪوده زﻣﺎﻧﻲ آن ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت و ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت 9 ﺻﺒﺢ ﺗﺎ 12 ﻇﻬﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﺮاي نمونه‌برداری، درب ﺑﻄﺮي را در ﻋﻤﻖ 30 سانتی‌متری زﻳﺮ ﺳﻄﺢ آب بازنموده، آن را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺎﺋﻢ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪه ﺗﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﺎﻓﻲ جمع‌آوری ﺷﻮد و در ﺿﻤﻦ از ﺧﺮوج ﺗﻴﻮﺳﻮﻟﻔﺎت ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد. جمع‌آوری نمونه‌ها به‌گونه‌ای اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ در ﺑﺎﻻي ﺑﻄﺮي ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﻋﻤﻞ اﺧﺘﻼط ﻗﺒﻞ از اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ به‌راحتی امکان‌پذیر ﺑﺎﺷﺪ.
نمونه‌ها ﭘﺲ از جمع‌آوری در ﻣﺠﺎورت ﻳﺦ و به‌وسیله cold box ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﺮﺟﻊ آب و ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻮرد آزمایش‌های موردنظر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. آزمون‌های ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻃﺒﻖ روش ارائه‌شده ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ازنظر ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺟﻬﺖ ﺷﻤﺎرش باکتری‌های ﻫﺘﺮوﺗﺮوف از روش ﺷﻤﺎرش ﺑﺸﻘﺎﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و ﺳﻄﺢ آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮ از 300 ﺑﺎﻛﺘﺮي در 1 میلی‌لیتر ﺟﻬﺖ ﻛﺸﺖ آﻣﻴﺨﺘﻪ POUR PLATE اﻋﻼم ﮔﺮدﻳﺪ.
قابل‌ذکر اﺳﺖ اندازه‌گیری شاخص‌های pH و ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻴﺖ ﻣﺪل MERK Palintest و ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻌﺮف ﻓﻨول قرمز ﺟﻬﺖ ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻴﺰان pH و ﻗﺮص DPD No 1A ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده به‌صورت دﺳﺘﻲ اندازه‌گیری ﺷﺪ.
درنهایت ﻧﺘﺎﻳﺞ آزمایش‌های ﻓﻴﺰﻳﻜﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺛﺒﺖ و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از نرم‌افزار آﻣﺎري SPSS و آزمون‌های ﻛﺎي اﺳﻜﻮﺋﺮ و آزمون ﺗﻲ و ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﻣﻴﺰان ﻣﻌﻨﺎداري ﻧﻴﺰ p<0/001 ﺑﻮد.
یافته‌ها
در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ازنظر ویژگی‌های ﻓﻴﺰﻳﻜﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ آب اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﺷﻨﺎ، ﺟﻜﻮزي و ﺣﻮﺿﭽﻪ آب ﺳﺮد موردبررسی، ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ pH ﺑﺮاﺑﺮ 7/69±0/37 و ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده 1/26±1/15 میلی‌گرم ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺮآورد ﺷﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎس یافته‌هاي ﺟﺪول 1، ﻣﻮارد ﻣﻄﻠﻮب pH در ﻛﻞ نمونه‌هاي موردبررسی %76/1 و ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده %48 و ازنقطه‌نظر باکتری‌های ﻫﺘﺮوﺗﺮوف %78/8 ﺑﻮد.
ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ آزمون ﻛﺎي اﺳﻜﻮﺋﺮ، ﺑﻴﻦ ﺟﻤﻌﻴﺖ باکتری‌های ﻫﺘﺮوﺗﺮوف و ﻣﺤﻞ نمونه‌برداری ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ (p=0/001) و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ در ﺟﻜﻮزي ﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ آزمون ﻛﺎي اﺳﻜﻮﺋﺮ، ﺑﻴﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده و وﺿﻌﻴﺖ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ آب ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ (p<0/001) ﺟﺪول .(2)
ﺟﺪول.1 ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺘﺨﺮ، ﺟﻜﻮزي و حوضچه‌های آب ﺳﺮد ازنظر آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ – ﻣﻘﺪار ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده – pH
ﺟﺪول.2 ﺟﺪول ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده ﺑﺮ ﺣﺴﺐ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ آب نمونه‌هاي برداشت‌شده
ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان، ﻣﻘﺪار اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده در آب اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﺷﻨﺎ، 1-3 میلی‌گرم در ﻟﻴﺘﺮ است ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ 2، به‌عنوان ارزش آزمون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎس یافته‌هاي ﺟﺪول 3، ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده در ﻗﺴﻤﺖ کم‌عمق اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي موردبررسی 1/45±1/16 ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ آزمون ﺗﻲ، ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻳﻌﻨﻲ 2، اﺧﺘﻼف معنی‌داری داﺷﺖ .(p=0/015) ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ در ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﻖ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي موردبررسی 1/63±1/17 ﺑﻮد ﻛﻪ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد آن ﻧﺪاﺷﺖ .(p=0/139) اﻳﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ در ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﻴﻖ 1/42±1/09 ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺧﺘﻼف معنی‌داری داﺷﺖ .(p=0/016) ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻜﻮزي ±0/92٠٧/١ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد آن اﺧﺘﻼف معنی‌داری داﺷﺖ .(p<0/001) اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ در حوضچه‌های آب ﺳﺮد موردبررسی 0/95±0/45 ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد آن اﺧﺘﻼف معنی‌داری داﺷﺖ .(p<0/001)
ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺧﺘﻼف معنی‌داری ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد pH ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ آن در ﻗﺴﻤﺖ کم‌عمق (p=1)، در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﻤﻖ (p=0/222) و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﻴﻖ (p=0/579) وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ. درنهایت ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻜﻮزي (p<0/001) و ﻗﺴﻤﺖ ﺣﻮﺿﭽﻪ آب ﺳﺮد (p=0/157) ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد آن اﺧﺘﻼف معنی‌داری ﻧﺪاﺷﺖ ﺟﺪول .(3)
ﺟﺪول.3 آمار توصیفی شاخص‌های ﻓﻴﺰﻳﻜﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﺷﻨﺎي موردبررسی
ﺑﺤﺚ
ﻳﻜﻲ از مهم‌ترین ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﺷﻨﺎ، ﻋﺪم آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ اﻳﻦ ﻣﻜﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ راه اﺳﺎﺳﻲ و ﺿﺮوري ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل آن، ﮔﻨﺪزداﻳﻲ آب اﺳﺘﺨﺮ ﺑﺎ ﻣﻮادي ﻧﻈﻴﺮ ﻛﻠﺮ است. ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺮ روي 27 اﺳﺘﺨﺮ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ %62/5 آلودگی‌های ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ (آزﻣﺎﻳﺶ HPC ﻣﺜﺒﺖ) زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده ﺻﻔﺮ ﺑﻮده و %29/2 آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ (آزﻣﺎﻳﺶ HPC ﻣﻨﻔﻲ) زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺮ ﺗﺎ 1 میلی‌گرم در ﻟﻴﺘﺮ و ﻳﺎ ﺑﺎﻻي 3 میلی‌گرم در ﻟﻴﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ 2) %8/3 ﻧﻤﻮﻧﻪ برداشت‌شده) آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده در ﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ به‌جز 2 ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد، آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده در ﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﺒﻮده اﺳﺖ )ﺟﺪول (2 ﻛﻪ از اﻳﻦ 2 ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻴﺰ، ﻳﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ آب آن در زﻣﺎن نمونه‌برداری ﻓﻌﺎل ﻧﺒﻮده و ﻛﻠﺮ به‌صورت دﺳﺘﻲ وارد اﺳﺘﺨﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻜﻮزي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺮص ﻛﻠﺮ ﺑﺮاي ﮔﻨﺪزداﻳﻲ آب اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و زﻣﺎن ﻻزم ﺟﻬﺖ ﮔﻨﺪزداﻳﻲ ﺑﻪ آب داده ﻧﺸﺪه ﺑﻮد. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻴﺰان آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ در ﺟﻜﻮزي ﻫﺎ (%37/5) و در ﺣﻮﺿﭽﻪ آب ﺳﺮد (%29/2) ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ را در ﻛﻞ نمونه‌هاي برداشت‌شده از قسمت‌های ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي موردبررسی ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ می‌تواند ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن دﻣﺎي آب ﺟﻜﻮزي ﻫﺎ و ﻛﺎﻫﺶ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده و ﺑﺎر ﺷﻨﺎﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ.
قابل‌ذکر اﺳﺖ در اﺳﺘﺨﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺑﺮرﺳﻲ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ در آن‌ها ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد، ﻧﺘﺎﻳﺞ آزمایش‌های ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ (ﺑﻌﺪ از رﻓﻊ ﻧﻘﺺ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﺳﺘﺨﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺼﺐ ﻛﻠﺮﻳﻨﺎﺗﻮر)، ﻫﻴﭻ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ را در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد.
در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺻﺪ ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده در ﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ در ﻛﻞ نمونه‌هاي برداشت‌شده در ﻣﻨﻄﻘﻪ کم‌عمق اﺳﺘﺨﺮ %29/6، در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﻤﻖ %24/1، ﻋﻤﻴﻖ %25/9، ﺟﻜﻮزي %16/7 و ﺣﻮﺿﭽﻪ آب ﺳﺮد %3/7 ﺑﻮد ﻛﻪ می‌تواند ﺣﺎﻛﻲ از آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده در ﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﺟﻜﻮزي ﻫﺎ و ﺣﻮﺿﭽﻪ آب ﺳﺮد دﺷﻮارﺗﺮ اﺳﺖ.
نتیجه‌گیری
در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ مشاهده‌شده در ﺟﻜﻮزي ﻫﺎ و حوضچه‌های آب ﺳﺮد ﺑﻮد. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮ آزاد باقی‌مانده در ﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﺒﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺆﻳﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺳﺎﺳﻲ ﮔﻨﺪزداﻳﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ آب است. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ ﻧﺤﻮه ﺻﺤﻴﺢ ﮔﻨﺪزداﻳﻲ آب ﺟﻜﻮزي ﻫﺎ و حوضچه‌های آب ﺳﺮد، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ روزافزون مصرف‌کنندگان از اﻳﻦ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﻨﺒﻪ درﻣﺎﻧﻲ آن، ﺑﻴﺸﺘﺮ موردتوجه ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و اراﺋﻪ راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ، آموزش‌های ﻛﺎﻓﻲ و اﺟﺮاي ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص، ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺜﻤﺮ ﺛﻤﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
References
1.Guidelines for safe recreational water
environments. Vol 2: (Swimming pools and similar
environments). Geneva: World Health
Organization; 2006.
2. ASL Hashemi A. Environmental health in
swimming pools. Tabriz: Akhtar; 2010.
3. Ministry of Health and Medical Environmental
and Occupational Health Center, a Guide to
Monitoring of Swimming Pools and Coastal
Water; 2013.
4. Seyfried PL, Fraser DJ. Persistence of pseudomonas
Aveuginoso in chlorinated swimming pools. Can J
Microbiol. 1980; 26(3): 350‐5.
5. Jacobson JA. Pool‐associated pseudomonas
Aveuginoso dermatitis and other bathing‐
associated infections. Infect Control. 1985; 6(10):
398‐401.
6. Moore JE, Heaney N, Millar BC, Crowe M, Elborn
JS. Incidence of pseudomonas aeruginosa in
recreational and hydrotherapy pools.
Communicable Disease and Public Health. 2002;
5(1):23‐6
7. Institute of standards and Industrial Research of
Iran. Water quality sampling for microbiological
examination of water –code of practice, ISIRI
4208. 1st Revision.
8. ASL Hashemi A, Dehghanzadeh Reyhani R,
Taghipor H. Investigation parameters on chemical
quality of public swimming pools water in Tabriz
city. Medical Journal of Tabriz University of
Medical Sciences. 2011; 33(6):19‐24 (Persian).
9. Shahriari A, Nafez AH, Norouzi S, Heidari M.
Investigation of common microbial Indicators in
Swimming pools of Gorgan city. Health journal of
Kordestan. 2011; 2(2):17‐26.
10. Martins M, Sato M, Alves M, Stopper N, Prado V,
Sanchez P. Assessment of microbiological quality
for swimming pools in south America. Water
Research. 1995; 29(10):2417‐20.
11. Salvato JA, Nemerow NL, Agardy FG.
Environmental Engineering. 5
th ed. New Jersey:
John Wiley and sons; 2003.
12. Price D, Ahearn DG. Incidence and persistence of
Pseudomonas aeroginosoa in Whirl Pools. J Clin
Microbiol.1998; 26(9):1650‐54.
