گرمایش استخر
دمای ایدهآل استخرهای شنا براساس استاندارد جهانی، بین ۲۶ تا ۳۴ درجهی سانتی گراد (بسته به نوع استخر و کاربری آن) است. بر همین اساس، دمای آب استخرهای تفریحی باید بین ۲۶ تا ۲۸ درجهی سانتی گراد باشد؛ این محدودهی دمایی برای افرادی که فعالیت بدنی متوسطی در استخر دارند، کاملاً مناسب و ایمن است. در بیشتر نقاط کشور، دمای آب استخرهای شنا تنها در دورهی کوتاهی از سال به میزانی میرسد که برای شنا کردن مناسب باشد. از این رو، مجهز ساختن استخر به تجهیزات گرمایشی، امری ضروری است و به شما کمک می کند که حداکثر استفاده را از استخر خود ببرید.
برای انتخاب سیستم گرمایشی استخر، باید به عوامل مختلفی توجه کنید؛ از جمله:
- آب و هوا و دمای متوسط محل زندگی
- چند ماه از سال و در چه ساعاتی از روز از استخر استفاده میشود
- چه کسانی و با چه هدفی از استخر استفاده میکنند (شنا، ریلکسیشن یا آبدرمانی)
- نوع و اندازهی استخر
در ادامه، هریک از این عوامل را مورد بررسی قرار میدهیم.
عوامل موثر بر انتخاب سیستم گرمایشی استخر
حتی اگر در گرمترین نقاط کشور زندگی میکنید، باز هم باید استخر خود را به تجهیزات گرمایشی مناسب مجهز نمایید. آب استخر در طول روز بر اثر تابش نور خورشید گرم میشود اما در طول شب، گرمای خود را از دست میدهد. همچنین، در ماههای سرد سال که روزها، کوتاهتر و دمای هوا، پایینتر است، نمیتوان چندان روی گرمایش طبیعی آب استخر بر اثر تابش نور خورشید حساب کرد. علاوه بر این، از آنجا که نور خورشید تنها آب سطح استخر را گرم میکند و نمیتواند به قسمتهای پایینتر نفوذ کند، دمای آب سطح استخر حداقل سه درجه بالاتر از سایر قسمتها خواهد بود.
آب و هوای محل زندگی شما نیز تأثیر چشمگیری بر دمای آب استخر دارد. به عنوان مثال، در مناطق گرمسیر کشور، دمای آب استخر ممکن است در یک روز گرم تابستانی به ۲۸ درجه سانتی گراد هم برسد، اما در سایر نقاط، به احتمال زیاد تنها تا ۱۸ یا ۲۰ درجه سانتی گراد بالا میرود. به همین دلیل، انتخاب یک سیستم گرمایشی که بتواند با توجه به آب و هوای محل زندگی شما، ثمربخش باشد، موضوع بسیار مهمی است.
در فصل سرما و در طول شب، ممکن است دمای آب استخر ۱۰ درجه پایینتر از یک روز گرم و آفتابی باشد. از این رو، استخر شما باید به تجهیزات گرمایشی مجهز باشد تا بتوانید در طول شب و در بیشتر ماههای سال از آن استفاده کنید؛ نه فقط برای چند هفته در طول تابستان. توجه به این نکته بسیار مهم است زیرا ساخت یک استخر شنا، پروژهای است که زحمت و هزینهی زیادی میبرد. بنابراین باید اطمینان حاصل کنید که میتوانید حداکثر استفاده را از استخر خود ببرید. این امر میتواند ارزش ملک شما را نیز بالا ببرد چراکه خریداران احتمالی به دنبال استخری هستند که بتوانند در تمام طول سال و تا آنجا که ممکن است از آن استفاده کنند.
کسانی که در استخر به شنا میپردازند، به دلیل فعالیت بدنی بالایی که دارند، معمولاً در آبی با دمای کمی پایینتر هم احساس راحتی میکنند. اما به محض اینکه از حرکت بایستند، به سرعت احساس سرما میکنند. بنابراین، اگر قصد دارید از استخر خود علاوه بر فعالیت ورزشی، برای ریلکس کردن هم استفاده کنید، باید با استفاده از تجهیزات گرمایشی، دمای آب را به سطح مناسب برسانید.
همچنین، اگر از استخر خود برای آب درمانی استفاده میکنید نیز انتخاب تجهیزات گرمایشی از اهمیت بالایی برخوردار است. آب استخر تنها زمانی باعث تسکین درد و استرس یا بهبود گرفتگی عضلانی میشود که به اندازهی کافی گرم باشد. به همین دلیل است که دمای آب جکوزیهای عمومی را معمولاً تا ۴۰ درجه سانتی گراد بالا میبرند. در بسیاری از شهرهای کشور، در اوج تابستان نیز گرمای نور خورشید نمیتواند دمای آب را به چنین سطحی برساند.
همچنین باید شرایط سنی و بدنی شناگران را در نظر بگیرید. به عنوان مثال، اگر کودکان و افراد مسن در استخر شنا میکنند، آب استخر باید گرمتر باشد. فعالیت بدنی این افراد در آب استخر معمولاً چندان شدید نیست و اگر آب یه اندازهی کافی گرم نباشد، احساس ناراحتی میکنند.
اولین نکتهای که باید به آن توجه کنید، متریالی است که استخر شما از آن ساخته شده است. استخرهای بتنی به طور کلی به سیستم گرمایش قویتری نیاز دارند، زیرا بتن به طور طبیعی، متریالی سرد است که در حفظ گرما، کارایی خاصی ندارد. فایبرگلاس، متریالی بسیار گرمتر است که گرما را به طرز موثرتری حفظ میکند. بنابراین اگر استخر شما از نوع فایبرگلاس است، به سیستم گرمایش چندان قدرتمندی نیاز ندارید.
اندازهی استخر نیز عامل مهمی است. بدیهی است که استخری با ابعاد بزرگتر، حاوی آب بیشتری است. بنابراین، به هیتری نیاز دارد که از قدرت کافی برخوردار باشد و دمای آب را همواره در سطح مناسبی حفظ کند.
در انتخاب تجهیزات گرمایشی استخر، باید به روکار یا توکار بودن استخر خود هم توجه کنید. استخرهای روکار، معمولاً کوچکتر هستند. بنابراین حجم آب آنها کمتر است و زودتر گرم میشوند. با این حال، به دلیل اینکه روی سطح زمین ساخته شدهاند، گرمای خود را علاوه بر سطح آب، از طریق دیوارهها نیز از دست میدهند. در نتیجه، ممکن است دمای آب استخر، خیلی سریعتر کاهش پیدا کند.
این در حالی است که یک استخر توکار که به صورت اصولی ساخته شده است، به خوبی عایق بندی میشود تا بتواند گرما را تا حد امکان حفظ کند. همچنین میتوانید هر زمان که از استخر خود استفاده نمیکنید، آن را با روکش بپوشانید و به حفظ گرمای آب استخر کمک کنید.
اول از همه، باید مبلغی را صرف تهیهی هیتر و نصب آن کنید. ثانیاً، هزینهی ماهیانهی مصرف انرژی مطرح است که با توجه به سیستم گرمایشی که انتخاب میکنید، میزان استفاده از استخر، دمای مورد نظر آب و سایر عوامل موثر، متفاوت میباشد.
در وهلهی سوم نیز باید مبلغی را برای سرویس سالانهی سیستم گرمایشی در نظر بگیرید. البته میتوان هزینههای عملیاتی را با نصب هیتری که اندازه و ظرفیت آن، متناسب با نیاز استخر باشد، به حداقل رساند. پوشاندن استخر با روکش نیز نقش مهمی در کاهش هزینههای سیستم گرمایشی دارد.
بهرهها و تلفات گرمایی استخرها
استخرها نیز همانند یک منبع ذخیره انرژی، بهرهها و تلفات گرمایی مخصوص به خود را دارند. بهرههای گرمایی شامل نور خورشید جذب شده و گرمای اضافه شده به آب توسط هیترها هستند که منجر به افزایش دمای آب میشوند. استخرهای روباز و استخرهای سرپوشیدهای که در معرض تابش خورشید قرار دارند، همواره بخشی از نور خورشید را به خود جذب میکنند. عواملی مانند موقعیت جغرافیایی، فصل و میزان سایه اندازی بر روی استخر، بر مقدار نور جذب شده توسط آب تاثیر میگذارند. بخشی از نور خورشید که توسط آب یا کاسهی استخر جذب نمیشود، به اطراف منعکس میشود.
تلفات گرمایی استخرها نیز شامل انتقال حرارت از استخر به هوای اطراف و تلفات حرارتی از کاسهی استخر است که موجب کاهش دمای آب میشود. بخش عمدهای از تلفات گرمایی در سطح آب و به واسطهی تبخیر آب استخر رخ میدهد و مابقی آن ناشی از انتقال حرارت رسانایی، انتقال حرارت جابجایی و انتقال حرارت تشعشعی است.
تلفات تبخیری هنگامی رخ میدهد که آب از سطح استخر تبخیر شده و به صورت بخار آب به هوا برود. تبخیر، باعث کاهش دمای آب میشود چراکه برای تبدیل آب به بخار، گرمایی معادل با گرمای نهان تبخیر مصرف میشود. لذا، در هنگام تبخیر، این مقدار گرما از آب سطح استخر گرفته میشود که نتیجهی آن، سرد شدن آب استخر است. تبخیر آب استخر علاوه بر کاهش دمای آب، موجب هدررفت شدید آب و مواد شیمیایی مورد استفاده برای نگهداری از آن میشود.
تلفات رسانایی و جابه جایی، ارتباط تنگاتنگی با نرخ تبخیر آب استخر دارند. تلفات رسانایی و جابجایی هنگامی رخ میدهد که انرژی گرمایی از سطح استخر به هوای سرد پیرامون منتقل میشود. به عنوان یک قاعده کلی، تلفات رسانایی و جابجایی در استخرهای روباز با افزایش سرعت باد و در استخرهای سرپوشیده با افزایش جریان هوا روی سطح آب، افزایش مییابد. کاهش دمای محیط و افزایش دمای آب نیز از جمله عواملی هستند که منجر به افزایش تلفات رسانایی و جابجایی میشوند.
درمورد اتلاف گرما به واسطه انتقال حرارت رسانایی به زمین نیز باید گفت که زمین به طور ذاتی یک عایق حرارتی محسوب میشود. از این رو، تلفات گرمایی رسانایی برای استخرهای توکار معمولا کمتر از ده درصد از مقدار کل تلفات گرمایی آب استخر است. بنابراین، به استثنای موارد خاصی که بسترهای زیر زمینی آب سرد در منطقه وجود دارند، زمین بیش از آنکه یک منبع اتلاف گرما باشد به صورت یک عایق حرارتی عمل میکند که از اتلاف گرما از طریق کاسهی استخر نیز جلوگیری به عمل میآورد.
تلفات گرمایی تشعشعی، هنگامی رخ میدهد که انرژی گرمایی آب مستقیما به واسطه انتقال حرارت تشعشعی به محیط اطراف منتقل شود. به طور تقریبی، تلفات گرمایی تشعشعی تقریبا سی درصد از تلفات گرمایی آب استخر را به خود اختصاص میدهد. در استخرهای روباز، تلفات تشعشعی به ویژه در روزهایی که آسمان صاف است بیشتر میشود. کاهش رطوبت نسبی و افزایش دمای آب استخر نیز بر افزایش تلفات تشعشعی موثر است.
یک استخر روباز، حدود ۷۵ درصد از انرژی خود را از دست میدهد. این در حالی است که روکش خورشیدی (حبابدار) استخر، میتواند تا حد زیادی از تبخیر سطحی که عامل اصلی این اتلاف انرژی است، جلوگیری کند و حتی تا حدی هم باعث گرم شدن آب بر اثر تابش نور خورشید شود.
هدررفت گرما از طریق تبخیر سطحی، به دمای آب، دمای هوا، رطوبت و مساحت سطح استخر بستگی دارد. وقتی آب آرام باشد، مساحت سطح برابر با ابعاد فیزیکی استخر خواهد بود. اما امواجی که بر اثر وزش باد، روی آب شکل میگیرند، باعث افزایش مساحت سطح آب و تسریع اتلاف انرژی بر اثر تبخیر میشوند. بنابراین، استفاده از گیاهان و درختان، وسایل محوطهی استخر و مواردی از این دست به عنوان بادشکن، کمک بزرگی به کاهش هزینهی سیستم گرمایش استخر خواهد کرد.
استخرهای سرپوشیده هم درست مثل استخرهای روباز باید با روکش پوشانده شوند تا تبخیر به حداقل برسد. علاوه بر این، برای کنترل رطوبت ناشی از تبخیر، باید استخر را به سیستم تهویهی مناسب مجهز کنید. در غیر این صورت، رطوبت اضافی در محیط استخرهای سرپوشیده باعث آسیب وارد شدن به سقف و دیوارهای سالن، زنگزدگی لوله، اتصالات و تجهیزات فلزی و رشد جلبک و باکتری در محیط میشود. علاوه بر این، پوشاندن استخر با روکش در مواقعی که از استخر استفاده نمیشود، به کاهش مدت زمان کارکرد سیستم تهویهی استخر و صرفهجویی در هزینهی انرژی مصرفی میانجامد.
پس از تبخیر سطحی، اتلاف حرارتی از طریق کف و دیوارههای استخر، مهمترین عامل افزایش هزینههای سیستم گرمایشی به شمار میرود. به همین دلیل، استانداردهای فعلی ساختمان ایجاب میکند که کاسهی استخر، به درستی عایقبندی شود. اگرچه ممکن است نتوان در این زمینه برای استخرهای ساخته شده، کار چندانی انجام دارد، اما این نکته برای کاهش اتلاف انرژی در استخرهای در حال ساخت، از اهمیت زیادی برخوردار است.
وقتی تمامی این کارها برای کاهش اتلاف حرارتی انجام شد، میتوانید با نصب یک هیتر استخری کم مصرف و کارآمد همچون مبدل حرارتی یا هیتر برقی، هزینههای گرمایش استخر خود را کاهش دهید.
نکته: لازم به ذکر است که اگر دمای آب استخر، بالاتر از بیشینه دمای استخر باشد، علاوه بر افزایش مصرف انرژی و تبخیر سطحی آب، تعادل پارامترهای شیمی آب هم بر هم میخورد، احتمال تشکیل رسوب روی تجهیزات و لوازم جانبی استخر بالا میرود و استخر به محلی برای رشد باکتریها و جلبکهای استخری تبدیل میشود.
انواع تجهیزات گرمایشی
مبدل حرارتی
مبدلهای حرارتی، آب استخر را از طریق تبادل غیر مستقیم حرارت میان سیالی با دمای بالاتر و سیالی با دمای پایینتر، گرم میکنند. آبِ گرم مورد استفاده در این فرآیند توسط یک سیستم گرمایش مرکزی مثل بویلر یا پکیج تامین میشود.
بهتر است برای “گرمایش آب استخر و جکوزی” از مبدلهای پوسته و لوله استفاده شود چون این مبدلها، رسوب کمتری میگیرند و افت فشار کمتری در سیستم ایجاد میکنند. مبدلهای پوسته و لوله از مخزنی استوانهای شکل تشکیل میشوند که یک دسته لوله در داخل آن قرار گرفته است. با عبور آب استخر از درون پوسته و عبور آب گرم بویلر از لولهها، حرارت از طریق دیوارهی لوله، به آب استخر منتقل میشود. به این ترتیب، آبی با دمای بالاتر به کاسهی استخر باز میگردد.
تجمع رسوبات در مبدل، علاوه بر ایجاد افت فشار در سیستم، باعث کاهش بازدهی مبدل میشود چراکه رسوبات، سطوحی که انتقال حرارتی از طریق آنها صورت میگیرد را میپوشانند. به همین دلیل، علاوه بر جنس بدنه، سهولت در باز کردن مبدل به منظور اسیدشویی پوسته و لولهها نیز عامل بسیار مهمی در انتخاب مبدل حرارتی به شمار میرود.
هیتر برقی
در هیترهای برقی، انرژی الکتریکی از طریق المنت حرارتی به انرژی گرمایی تبدیل میشود. آب استخر که با نیروی پمپ در سیستم جریان پیدا کرده است، پس از فیلتر، از هیتر میگذرد و گرمای المنت را به خود جذب میکند. این روند تا زمانی که پمپ روشن است، ادامه مییابد و دمای آب استخر به تدریج به سطح مورد نظر میرسد. بدنهی هیتر و المنتهای حرارتی آن باید از متریال مقاوم در برابر مواد شیمیایی استخری ساخته شوند. به علاوه، با توجه به استفاده از انرژی الکتریکی در این هیترها، دستگاه باید از تجهیزات ایمنی نیز برخوردار باشد.
محصولات
هیتر برقی BEHNCKE آلمان
هیترهای برقی BEHNCKE، دارای گواهینامهی توف آلمان میباشند. این هیترها، در توانهای ۱۲ و ۱۸ کیلووات موجود بوده و برای گرمایش استخرها و جکوزیها تا حجم ٤٠ متر مكعب مناسب هستند. این هیترها، از مقاومت بالایی در برابر خوردگی شیمیایی برخوردار هستند: بدنهی هیترها از استنلس استیل ۳۱۶ و المنتهای حرارتی آنها از آلیاژ اینکولوی ۸۲۵ ساخته شدهاند. به منظور افزایش ایمنی دستگاه در جریانهای کم آب، هیترهای بنکه به Pressure Switch مجهز شدهاند.
مبدل حرارتی BOWMAN انگلستان
کمپانی BOWMAN انگلستان، با صد سال سابقه در عرصهی طراحی و تولید سیستمهای گرمایشی، این مبدلهای حرارتی پوسته و لوله را به طور ویژه برای استخرهای شنا و جکوزیها طراحی کرده است. نصب آسان در سیستم، بازدهی حرارتی بالا و سهولت در باز کردن مبدل به منظور اسیدشویی آن برای حذف رسوبات، از ویژگیهای مبدلهای حرارتی بومن به شمار میروند. این مبدلها از توان ۲۵ تا ۳۰۰ کیلووات موجود هستند.
عواملی مثل کاهش اتلاف انرژی به دلیل چدنی بودن پوستهی مبدل، افزایش سطح تماس آب استخر با آب بویلر به دلیل تراکم بالای لولههای کویل مبدل و استفاده از صفحات داخلی به منظور ایجاد جریان توربولنت، موجب شدهاند که سرعت گرمایش آب توسط مبدلهای حرارتی بومن انگلستان، سه برابر سایر مبدلها باشد
مبدل حرارتی MEGA POOL
مبدلهای حرارتی MEGA POOL، از نوع پوسته و لوله هستند و تماماً از استنلس استیل ۳۰۴ ساخته شدهاند. از این رو، این مبدلها از بازدهی حرارتی بالایی برخوردارند و ضمن مقاومت در برابر زنگزدگی و خوردگی شیمیایی، از لحاظ قیمتی نیز مقرون به صرفه هستند. با توجه به طراحی مبدلهای حرارتی مگاپول به صورت فلنچی، میتوان به راحتی و با باز کردن چند پیچ و مهره، پوسته و کویل مبدل را برای حذف رسوبات، اسیدشویی کرد. مبدلهای حرارتی مگاپول از ظرفیت ۲۰ الی ۲۰۰ کیلو وات موجود هستند.